Lichtgevende organismen
Sommige organismen geven licht in het donker. Dit proces heet bioluminescentie. Voorbeelden zijn vuurvliegjes, algen, bacterien, paddenstoelen en vissen. Het licht wordt geproduceerd door een enzymatische (chemische) reactie in de cel. Het kan verschillende functies hebben, zoals: het aantrekken van een partner, het lokken van een prooi, of zelfs als een soort inbraakalarm.
Algen
Sommige zee-algen geven kort licht als ze in beweging komen, bijvoorbeeld door een golf of een langszwemmende vis. In de zomer kan dit leiden tot een heel mooie lichtshow, zoals bijvoorbeeld in deze (en vele andere) YouTube video hieronder. Dit verschijnsel heet zeevonk. In Nederland komt het soms ook voor, vooral in de zomermaanden juli en augustus.
Video. Fantastische lichtshow in de branding door bioluminescente algen. (Credit: P. Kragh)
Figuur. Lichtgevende algen in de zee (Credit: Leanne Marshall)
De reden dat algen lichtgeven is niet helemaal bekend, maar het kan een rol spelen als een soort inbraakalarm. Bijvoorbeeld, als kleine garnaaltjes zich voeden met de algen, dan zullen deze door de beweging licht geven. Dit licht kan dan grotere roofdieren aantrekken, die vervolgens jagen op de garnalen. De algen zijn vervolgens weer veilig.
Deze zee-algen worden Dinoflagellaten genoemd. Hoewel ze enkelcellige organismen zijn, kan je ze toch met het blote oog zien: ze kunnen namelijk tot 0.5 mm groot worden. Net als planten halen ze hun energie uit zonlicht door middel van fotosynthese. De Dinoflagellaten die in deze webwinkel verkocht worden behoren tot de soort Pyrocystis lunula. Deze soort komt voor in de Noordzee.
Figuur. De bioluminescente alg Pyrocystis fusiformis gefotografeerd met een microscoop. Ze zijn enkelcellige organismen.
Als je algen bestelt via deze webwinkel, dan krijg je een fles met algen in vloeibaar medium. 's Nachts zal deze fles een fel blauw licht geven als je deze schud. Net als in de video hieronder:
Video. De algen groeien in vloeibaar medium en geven 's nachts licht als je ze schudt.
Thuis experimenteren - Profielwerkstuk
Lichtgevende algen zijn een ideaal onderwerp voor een profielwerkstuk of om thuis mee te experimenteren. Niet alle lichtgevende organismen zijn thuis gemakkelijk te houden, maar deze algen zijn duidelijk een uitzondering. Ze hebben in principe alleen licht nodig en (als je ze langer dan een paar maanden in leven wil houden) af en toe een klein beetje extra nutrienten. Voorbeelden van onderzoek dat je voor je profielwerkstuk kan doen:
Algen krijgen hun energie vanuit licht door middel van fotosynthese, net als landplanten. Wat is het effect van de lichtintensiteit/lichtduur op het niveau van bioluminiscentie dat ze de daaropvolgende nacht vertonen? Bioluminescente algen geven alleen 's nachts licht, en net als mensen hebben ze een biologische klok die weet of het dag of nacht is. Op welk moment van de nacht geven ze het meeste licht? En welk effect heeft het aanpassen van hun dag/nacht ritme op de bioluminescentie? Kunnen algen een jetlag krijgen?